Εθνικότητα στο βιογραφικό: Ναι ή όχι;

Εθνικότητα, ιθαγένεια και υπηκοότητα

Πριν προχωρήσουμε, είναι καλό να αποσαφηνίσουμε κάποιες έννοιες, καθότι άλλο εθνικότητα και άλλο ιθαγένεια/υπηκοότητα - και αυτή η διαφορά επηρεάζει τη διατύπωση στο βιογραφικό, όταν χρειάζεται ή θα ήταν χρήσιμο να αναφερθεί είτε το ένα είτε το άλλο.

Η εθνικότητα δηλώνει το έθνος στο οποίο ανήκουμε. Είναι μία ιδιότητα με ηθικό και πολιτισμικό χαρακτήρα. Η ιθαγένεια και η υπηκοότητα, από την άλλη, είναι όροι συνώνυμοι, δηλώνοντας και οι δύο την ιδιότητα του πολίτη ενός κράτους - μια ιδιότητα με νομικό και πολιτικό χαρακτήρα.

Περιπτώσεις όπου η εθνικότητα ή η υπηκοότητα παίζουν ρόλο

Σε κάποιες περιπτώσεις, η εθνικότητα ή η υπηκοότητα επηρεάζουν με νόμιμο ή εύλογο τρόπο τις ευκαιρίες απασχόλησης. Οι κυριότερες είναι οι κάτωθι:

Δημόσιος τομέας

Τόσο στην Ελλάδα όσο και στις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ, όπου ισχύει η αρχή της ίσης μεταχείρισης στην εργασία, υπάρχουν θέσεις που συνεπάγονται «την άσκηση δημόσιας εξουσίας και την προάσπιση γενικών συμφερόντων του κράτους», οι οποίες απευθύνονται αποκλειστικά σε υπηκόους του κάθε κράτους-μέλους (1). 

Αυτές οι θέσεις εντοπίζονται, κατά κανόνα, στις ένοπλες δυνάμεις, στην αστυνομία και την ασφάλεια, στο διπλωματικό σώμα, στις δικαστικές και στις φορολογικές αρχές κάθε κράτους.

Βίζα εργασίας

Ως πολίτης χώρας-μέλους της ΕΕ, έχετε το δικαίωμα να μετακινηθείτε ελεύθερα για εργασία στις υπόλοιπες χώρες-μέλη, χωρίς να απαιτείται άδεια, οπότε η ελληνική υπηκοότητα συνεπάγεται την πρόσβαση σε μια πολύ μεγαλύτερη αγορά εργασίας, εάν το επιθυμείτε.

Αυτό δεν ισχύει, όμως, σε χώρες εκτός ΕΕ, π.χ., στο Ηνωμένο Βασίλειο ή στις ΗΠΑ, όπου θα χρειαστείτε κάποιου τύπου βίζα εργασίας προκειμένου να μετακινηθείτε εκεί για δουλειά - δεν είναι όλες οι επιχειρήσεις διατεθειμένες ή υποχρεωμένες να σπονσοράρουν έναν ξένο εργαζόμενο για να μπορέσει να εκδώσει την απαιτούμενη βίζα.

Από την άλλη, υπάρχουν και διακρατικές συμφωνίες που ευνοούν την κινητικότητα νέων (συνήθως από 18 έως 31-35 ετών) μεταξύ διαφόρων χωρών, δίνοντάς τους την ευκαιρία, με απλοποιημένες διαδικασίες, να δουλέψουν ή να κάνουν πρακτική για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα (έως 12 μήνες) ή να συνδυάσουν διακοπές με προσωρινή απασχόληση.

Η Ελλάδα, για παράδειγμα, έχει τέτοιου τύπου συμφωνία με τον Καναδά, ενώ με την Αυστραλία υπάρχει συμφωνία για Work and Holiday Visa.

Διεθνείς οργανισμοί

Οργανισμοί όπως ο ΟΗΕ ενθαρρύνουν ανθρώπους συγκεκριμένων εθνικοτήτων να αιτηθούν για κάποιες θέσεις που ανοίγουν, προκειμένου να εξασφαλίσουν ότι τα κράτη-μέλη τους εκπροσωπούνται επαρκώς στους φορείς και στα όργανά τους και ότι η σύνθεση του προσωπικού αντικατοπτρίζει με ακρίβεια τον διεθνή χαρακτήρα τους.

Γλωσσική επάρκεια

Ας πούμε ότι αιτείστε για μια θέση εργασίας στο εξωτερικό, είτε με φυσική παρουσία είτε εξ αποστάσεως, όπου η ομιλία και η γραφή στα ελληνικά σε επίπεδο μητρικής γλώσσας είναι απαραίτητη προϋπόθεση - π.χ., για θέση εξυπηρέτησης Ελλήνων πελατών ή κειμενογράφησης στην ελληνική γλώσσα. 

Σε αυτή την περίπτωση, η εθνικότητα παίζει ρόλο, καθώς συνήθως τεκμηριώνει το γεγονός ότι μιλάτε τη γλώσσα στο επίπεδο που απαιτείται. 

Το ίδιο ισχύει, αντίστοιχα, για υπηκόους ευρωπαϊκών ή τρίτων χωρών που ενδιαφέρονται για μία θέση στην Ελλάδα, για την οποία το να είναι η μητρική τους γλώσσα τα σουηδικά, τα ιαπωνικά, τα αραβικά κ.ο.κ. αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση πρόσληψης.

Λάβετε υπόψη τις εθνικές-τοπικές ιδιαιτερότητες

Η επιθυμητή ή μη αναγραφή της εθνικότητας ή της υπηκοότητας στο βιογραφικό καθορίζεται από το νομικό καθεστώς αλλά και από την κουλτούρα κάθε χώρας και δεν υπάρχει μία σταθερή πρακτική που να ισχύει παγκοσμίως. 

Ως εκ τούτου, για την εγκυρότητα και την αποτελεσματικότητα του βιογραφικού σας χρειάζεται να συνυπολογίσετε τις τοπικές πρακτικές, άρα είναι καλό να ερευνήσετε τι ισχύει συγκεκριμένα για τη χώρα που σας ενδιαφέρει, αν δεν καλύπτεστε από τη λίστα που παραθέτουμε στη συνέχεια.

Αποφυγή αναφοράς

Όπως είπαμε, στα βιογραφικά που προορίζονται για την Ελλάδα και τις υπόλοιπες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν οφείλετε να κάνετε αναφορά στην εθνικότητα ή την υπηκοότητά σας, εκτός από τις περιπτώσεις των νόμιμων εξαιρέσεων. 

Επιπλέον, χώρες στις οποίες η αναγραφή αυτής της πληροφορίας αποθαρρύνεται λόγω αυστηρής εθνικής νομοθεσίας κατά των διακρίσεων στην εργασία είναι:

• Το Ηνωμένο Βασίλειο
• Οι Ηνωμένες Πολιτείες
• Η Αυστραλία 
• Ο Καναδάς

Επιθυμητή η αναφορά

Αντίθετα, στις χώρες της Μέσης Ανατολής, η εθνικότητα στο βιογραφικό όχι μόνο συνηθίζεται, αλλά είναι και επιθυμητή. Συνηθίζεται, επίσης, στη δημιουργία βιογραφικών στις εξής χώρες:

• Νότια Αφρική
• Σιγκαπούρη
• Ιαπωνία
• Κίνα
• Βραζιλία

Το ρίσκο των προκαταλήψεων

Δυστυχώς, δεν ζούμε σε ιδανικές κοινωνίες όπου οι διακρίσεις στην εργασία και την απασχόληση έχουν εξαφανιστεί. Παρά τα βήματα προς τα εμπρός σε θεσμικό επίπεδο, οι προκαταλήψεις εξακολουθούν να υφίστανται. 

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα του E´ Γύρου της Ευρωπαϊκής Κοινωνικής Έρευνας (2), το 35,5% των μελών ευάλωτων κοινωνικών ομάδων στην Ελλάδα έχει υποστεί διακρίσεις λόγω εθνικότητας, με το ποσοστό στη Γερμανία να είναι ακόμα υψηλότερο (35,9%), στην Ισπανία να είναι 20%, στο Ηνωμένο Βασίλειο 14,3%, στη Σουηδία 13% και στη Γαλλία 11,7%. 

Μια αναγραφή της εθνικότητας στο βιογραφικό, λοιπόν, μπορεί να τραβήξει την προσοχή από τα στοιχεία που έχουν πραγματικά αξία και να έχει ανεπιθύμητα αποτελέσματα για λόγους που δεν αφορούν τις ικανότητές σας.

Το θέμα του ονόματος

Μελέτη του Mladen Adamovic, ερευνητή στο Monash University της Αυστραλίας, που έλαβε υπόψη 123 «έρευνες βιογραφικού» από διάφορες χώρες του κόσμου (3), από την Κίνα και τη Μαλαισία έως τις ΗΠΑ και το Περού, με πολλές ευρωπαϊκές χώρες να δίνουν επίσης το παρών, μεταξύ των οποίων η Ελλάδα, έδειξε πως και μόνο το ονοματεπώνυμο του υποψήφιου/της υποψήφιας, ως δηλωτικό εθνικής καταγωγής, μπορεί να οδηγήσει σε διακρίσεις εις βάρος του/της.

Αν έχετε ξένο όνομα, επίθετο ή και τα δύο και ταυτόχρονα ελληνική εθνικότητα ή υπηκοότητα, εντάσσεστε στις περιπτώσεις που η αναγραφή της μεν ή της δε στο βιογραφικό σας, για αναζήτηση εργασίας στην Ελλάδα, ίσως έχει νόημα. Κι αυτό διότι έτσι μπορεί να αποφύγετε το ρίσκο της διάκρισης εις βάρος σας λόγω συνειδητών ή ασυνείδητων προκαταλήψεων βάσει ονόματος.

“Η επιθυμητή ή μη αναγραφή της εθνικότητας ή της υπηκοότητας στο βιογραφικό καθορίζεται από το νομικό καθεστώς, αλλά και από την κουλτούρα κάθε χώρας.”

Αναδείξτε τα προσόντα σας

Με τη σωστή ανάδειξη των γνώσεων, της εμπειρίας και των δεξιοτήτων που σας καθιστούν κατάλληλους/ες για τη θέση που διεκδικείτε, μπορείτε να στρέψετε την προσοχή του πιθανού εργοδότη εκεί ακριβώς που χρειάζεται, δηλαδή στα προσόντα σας, παρακάμπτοντας τυχόν προκαταλήψεις που σχετίζονται με την εθνικότητα. 

Κατευθύνετε το μάτι του στα στοιχεία που αποτελούν ουσιαστικά κριτήρια πρόσληψης και τονίστε τις ικανότητες και τις δεξιότητές σας. Πώς;

1. Χρησιμοποιήστε ένα σύγχρονο πρότυπο βιογραφικού, καλαίσθητο, ώστε να δώσει μια καλή πρώτη εντύπωση, και σωστά μορφοποιημένο, για να είναι ευδιάκριτες οι σημαντικές ενότητες στο βιογραφικό σας.
2. Γράψτε ένα μικρό προφίλ στην αρχή, αναφέροντας τα σημαντικότερα προσόντα σας για τη θέση, ώστε να γραπώσετε την προσοχή.
3. Ενδυναμώστε την ενότητα της επαγγελματικής εμπειρίας, γράφοντας όχι μόνο αρμοδιότητες που είχατε σε προηγούμενες θέσεις σας, αλλά και παραδείγματα τού πώς διακριθήκατε κατά την άσκηση των καθηκόντων σας. 
4. Στο ίδιο πλαίσιο, μοιραστείτε, αν είναι δυνατόν, ποσοτικά στοιχεία που τεκμηριώνουν την αποδοτικότητά σας και κάνουν πιο σαφείς τις επιτυχίες σας.
5. Συμπεριλάβετε τυχόν σεμινάρια και πιστοποιήσεις, επιπλέον της επίσημης εκπαίδευσης, που δείχνουν και τη διάθεσή σας για εξέλιξη και την ύπαρξη επιθυμητών γνώσεων και δεξιοτήτων.
6. Αναφέρετε σε ξεχωριστές ενότητες γλώσσες που γνωρίζετε, τεχνικές δεξιότητες που κατέχετε, προσωπικές ποιότητες που σας χαρακτηρίζουν. Επιλέξτε εκείνα τα στοιχεία που έχουν μεγαλύτερη συνάφεια με τη θέση για την οποία αιτείστε.
7. Ελέγξτε καλά το βιογραφικό σας για λάθη ορθογραφίας, γραμματικής ή στίξης, ώστε να είναι φροντισμένο στη λεπτομέρεια. Ζητήστε από φίλο/φίλη με καλή γνώση της γλώσσας και κοφτερό μάτι να σας βοηθήσει, αν χρειάζεται. 

Η τελική απόφαση είναι δική σας

Η εθνική προέλευση συγκαταλέγεται στα ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα και είναι ένα στοιχείο που δεν οφείλετε, τουλάχιστον στις περισσότερες περιπτώσεις, να μοιραστείτε στο βιογραφικό σας.

Αν αποφασίσετε να συμπεριλάβετε την εθνικότητα στα προσωπικά στοιχεία στο CV σας, θα είναι μία από τις πρώτες πληροφορίες που θα δουν για εσάς, με υπαρκτή την πιθανότητα να ενεργοποιήσει, συνειδητά ή ασυνείδητα, τυχόν προκαταλήψεις και να χρωματίσει τον τρόπο με τον οποίο θα αξιολογήσουν την αίτησή σας.

Ωστόσο υπάρχουν, όπως είδαμε, και κάποιες περιπτώσεις που μπορεί η αναγραφή της να λειτουργήσει υπέρ σας. Εσείς θα αξιολογήσετε, εντέλει, αν είναι χρήσιμο να τη συμπεριλάβετε, λαμβάνοντας υπόψη τα δεδομένα που σας έχουμε παραθέσει.

Σε κάθε περίπτωση, όσο πιο στοχευμένο το βιογραφικό σας στην εκάστοτε θέση που διεκδικείτε, τονίζοντας τα πιο σχετικά και χρήσιμα προσόντα σας, τόσες μεγαλύτερες οι πιθανότητες επιτυχίας της αίτησης εργασίας σας.

Αν αξιοποιήσετε το CVwizard, όχι μόνο θα φτιάξετε εύκολα ένα όμορφο και επαγγελματικό βιογραφικό, αλλά θα μπορείτε επίσης να κάνετε γρήγορα όσες τροποποιήσεις θέλετε, όσο συχνά χρειάζεται, για να ξεχωρίσετε με τον καλύτερο τρόπο κατά την αναζήτηση εργασίας!

Πηγές:

(1) Επίσημος ιστότοπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης: Εργασία στον δημόσιο τομέα στο εξωτερικό

(2) Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών, Εκδόσεις Παπαζήση, 2014: Ευάλωτες Κοινωνικά Ομάδες και διακρίσεις στην αγορά εργασίας

(3) The Conversation, 8 Ιουνίου 2021: What’s in a name? How recruitment discriminates against ‘foreign’ applicants